Tháng 3 Gia Lai - mùa con ong đi lấy mật - cũng là thời điểm người Jrai ở xã Ia Pếch, huyện Ia Grai tề tựu về cánh rừng già của hai làng De Chí và O Grang để thực hiện nghi thức cúng Thần rừng, theo TTXVN.
Đây là nghi lễ truyền thống hàng năm của người Jrai tại xã Ia Pếch nhằm tạ ơn Thần rừng đã che chở dân làng và cung cấp nhiều sản vật dưới tán rừng. Qua đó nhằm giáo dục thế hệ trẻ tiếp bước nâng cao ý thức gìn giữ, bảo vệ rừng.
Đã thành thông lệ, từ sáng sớm, trẻ già, trai gái men theo lối nhỏ vào rừng, đến nơi già làng chọn địa điểm gần khe nước suối dưới những tán rừng xanh để tổ chức lễ hội. Tại đây, ngoài rượu ghè và một số thức ăn đã chế biến sẵn từ nhà được mang vào trên những chiếc gùi, bà con bắt tay vào nướng cơm lam, xiên thịt lợn, nướng gà… rồi chọn ra một phần để già làng làm lễ cúng.
Bên cạnh con suối nhỏ Ia Cor - cách làng O Grang chừng 1km, trước sự chứng kiến của người dân 2 làng De Chí và O Grang, chính quyền địa phương, lực lượng kiểm lâm, 10 giờ 30 phút, lễ cúng bắt đầu.
Dưới gốc dây leo đã xù xì theo thời gian, chủ lễ là già làng Siu Dơih đã chuẩn bị lễ vật gồm lợn quay, gà nướng, thịt nướng, rượu ghè cùng 1 bộ gan gà và 1 miếng thịt lợn sống.
Tiếp đó, già Dơih khấn mời Thần Rừng, Thần Núi, Thần Nước về chứng kiến, che chở để dân làng có cuộc sống bình yên, no ấm. Theo truyền thống của người Jrai, lễ cúng rừng được tổ chức rất đơn giản, không đánh cồng chiêng vì sợ động đến thần núi, thần rừng. Lễ vật cũng tùy theo từng năm, nếu có điều kiện thì mổ lợn, mổ bò, còn không thì chỉ cần một con gà, ghè rượu, chiếc nỏ cùng bó tên là đủ.
Bên ché rượu cần và mâm lễ được bày biện, già Dơih trong bộ trang phục thổ cẩm dân tộc Jrai nghiêm trang đọc lời thề khấn với các vị thần linh, thay mặt dân làng cảm tạ thần rừng về năm qua cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, dân làng bình yên no đủ…
Đồng thời, thay mặt dân làng, già Dơih hứa với thần rừng, bà con trong làng cùng chung tay giữ rừng, bảo vệ nguồn lợi từ rừng mang lại, ước mong rừng che chở cho dân làng trước thiên tai mưa lũ, cho một năm mới mọi loài phát triển, muông thú sinh sôi, mùa màng thuận lợi, người làng bình an, ấm cúng.
Khi già Dơih cúng xong, lần lượt các già có vai vế trong làng tiếp tục các nghi thức cúng Thần rừng. Già Siu Dơih chia sẻ, năm nay, nhờ Thần rừng phù hộ mà cuộc sống của dân làng có nhiều thay đổi. Vì thế, để tạ ơn, làng có thêm con lợn quay để dâng lên Thần rừng.
Xã Ia Pếch hiện có gần 560ha rừng, đều do cộng đồng 2 làng O Grang và De Chí nhận khoán quản lý, bảo vệ. Những năm gần đây, được sự khuyến khích, hỗ trợ của chính quyền huyện, xã, người dân 2 làng luân phiên tổ chức lễ cúng rừng, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời tạo sự đoàn kết trong cộng đồng dân cư.
Theo ông Ngô Khôn Tuấn - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Ia Pếch, huyện Ia Grai, lễ cúng Thần rừng của người dân hai làng De Chí và O Grang là nghi lễ truyền thống. Thông qua nghi lễ này, người dân ở đây càng thêm yêu quý rừng, từ đó tham gia giáo dục và tuyên truyền chung tay bảo vệ rừng.
Trong nhiều năm qua, công tác quản lý và bảo vệ rừng của người dân hai làng De Chí và O Grang được thực thi rất tốt. Xã thành lập Tổ quản lý bảo vệ rừng để cùng với người dân làm tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng. "Nhờ huy động được sức mạnh của toàn dân mà công tác bảo vệ rừng tại xã luôn đạt được kết quả cao. Bên cạnh bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, người dân ở đây cũng đã tích cực tham gia nhận khoán bảo vệ rừng, trồng rừng" - ông Tuấn cho biết thêm.
Nhờ tình yêu với rừng của người dân tại xã Ia Pếch, lực lượng chức năng làm nhiệm vụ quản lý và bảo vệ rừng đã bớt đi nhiều phần việc. Ông Đích Ích Hiệp - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Ia Grai vui mừng, công tác quản lý, bảo vệ rừng tại đây là luôn điểm sáng. Người dân đã hỗ trợ rất nhiều cho lực lượng chức năng trong tuần tra, kiểm soát, trồng rừng.
Nghi lễ cúng Thần rừng của người Jrai không chỉ là nét văn hóa gắn với triết lý đa thần của cư dân nông nghiệp mà còn một lần khẳng định giá trị nhân văn của cộng đồng: Sống dựa vào rừng và cùng ý thức chung bảo vệ rừng, bảo vệ mẹ thiên nhiên.
Việc duy trì và phát triển nét văn hóa này góp phần gìn giữ, bảo vệ những cánh rừng thêm xanh gắn với phát triển du lịch sinh thái.
Theo ông Đào Lân Hưng - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Ia Grai nhiều năm qua, huyện rất quan tâm đến các hoạt động văn hóa tâm linh gắn với việc bảo vệ rừng.
Huyện sẽ tiếp tục nhân rộng nghi thức cúng rừng đến các xã, đặc biệt là những vùng "nóng" về tình trạng xâm hại rừng; đồng thời, nhân rộng mô hình giao khoán rừng để người dân phối hợp phủ xanh đồi trọc, tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng.
