Năm 2024, tỉnh Quảng Bình kỷ niệm 420 năm hình thành tỉnh Quảng Bình (1604 - 2024); 75 năm ngày Quảng Bình quật khởi (15.7.1949 - 15.7.2024) và 35 năm ngày tái lập tỉnh (1.7.1989 - 1.7.2024). Những ngày này, trên mọi nẻo đường của vùng đất văn vật đã bắt đầu chuẩn bị cho ngày hội lớn.
Theo Ban Tuyên giáo tỉnh Ủy Quảng Bình, tháng 1 năm Mậu Ngọ (1558), sau khi được Vua Lê Anh Tông đồng ý cho vào trấn thủ Thuận Hóa, Nguyễn Hoàng đem theo những người tâm phúc, chiêu tập hiền tài và con em quê hương Tống Sơn, Thanh Hóa và những vùng lân cận, nghĩa dũng thuộc hai trấn Thanh Hóa và Nghệ An, tổng số trên 1.000 người, theo đường biển vào Thuận Hóa xây dựng thế lực cát cứ lâu dài.
Sau khi vượt biển vào đến Thuận Hóa, Đoan Quận công Nguyễn Hoàng và đoàn tùy tùng đổ bộ vào Cửa Việt, đóng dinh tại làng Ái Tử (Quảng Trị) bắt đầu sự nghiệp ở vùng đất phía Nam.
Từ sau khi được chính thức bổ chức Tổng trấn cai quản hai xứ Thuận Hóa và Quảng Nam, Nguyễn Hoàng bắt đầu thực thi nhiều chính sách nhằm ổn định vùng đất vốn có nhiều khó khăn lúc bấy giờ. Sau khi hoàn thành việc mở cõi đến mảnh đất Hà Tiên (phía Nam), năm Hoằng Định thứ 5, Giáp Thìn (1604), Chúa Nguyễn Hoàng đã đổi tên vùng đất này từ phủ Tiên Bình thành phủ Quảng Bình. Lần đầu tiên, danh xưng Quảng Bình xuất hiện và từ đó gắn liền với lịch sử vùng đất này cho đến ngày nay.
Đầu thời kỳ Gia Long, khi thắng được nhà Tây Sơn, tại miền Trung, khu vực phụ cận kinh đô, nhà Nguyễn đặt bốn dinh trực lệ là Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Đức và Quảng Nam. Năm Minh Mạng thứ hai (1821) đổi dinh Quảng Bình làm trấn Quảng Bình bỏ hai chữ trực lệ. Năm Minh Mạng thứ 12 (1831) đổi trấn Quảng Bình thành tỉnh Quảng Bình. Đến đây, Quảng Bình có thiết chế hành chính cấp tỉnh.
Với đại thắng mùa Xuân năm 1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc ta đã kết thúc thắng lợi hoàn toàn, cùng với cả nước, Đảng bộ, quân và dân Quảng Bình bắt tay khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội, cùng cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Tháng 3.1976, thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ, 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế và khu vực Vĩnh Linh hợp nhất thành tỉnh Bình Trị Thiên.
Đến năm 1989, thực hiện Nghị quyết của Kỳ họp lần thứ 5 Quốc hội khóa VIII, tỉnh Bình Trị Thiên được chia thành ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế, ngày 1.7.1989, tỉnh Quảng Bình tái thành lập, trở về với địa giới hành chính và tên gọi vốn có trong lịch sử đến tận bây giờ.
