Nghệ nhân ưu tú Là Sè Páo: Miệt mài, giữ lửa âm nhạc dân tộc Lô Lô

Mê làn điệu dân ca, điệu múa dân tộc

Vẻ đẹp của những bản làng, của khung cảnh thiên nhiên vùng núi luôn khiến những du khách không khỏi bất ngờ. Ghé thăm thôn Đoàn Kết (xã Sủng Là, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang), du khách được thoả sức chiêm ngưỡng những ngôi nhà trình tường, lợp ngói âm dương, phía trước là bờ rào đá mang đậm bản sắc của dân tộc Lô Lô, xen kẽ dân tộc Mông thu hút.

Tìm hiểu kỹ hơn về dân tộc Lô Lô, mỗi người dân trong xã Sủng Là đều biết tới ông Là Sè Páo (thôn Đoàn Kết). Người vẫn được phong danh là “bảo tàng sống” của văn hoá dân tộc Lô Lô với những trăn trở tìm cách bảo tồn và truyền dạy âm nhạc cho thế hệ trẻ.

Dáng người nhỏ nhắn, da hơi sạm đen, khuôn mặt đôn hậu, ông Là Sè Páo kể: Tuổi thơ của ông sinh ra và lớn lên rồi gắn bó với cao nguyên đá Đồng Văn; gắn với những phong tục tập quán của đồng bào nơi đây.

Ông Páo yêu những làn điệu dân ca, dân vũ trong không khí âm nhạc vui tươi, bên những cây khèn, nhị, hồ, thanh la và những điệu múa sạp truyền thống của dân tộc. Người Lô Lô có thể hát, múa ở khắp mọi nơi, trên khoảng sân trước nhà, trên nương rẫy, hát trong các lễ hội tín ngưỡng cầu mùa, cầu mưa, hát khi xuống chợ phiên, hát trong lễ cưới…

Từ khi lên 10 tuổi, ông đã được những người già làng truyền dạy cho cảm thụ âm nhạc, âm thanh của tiếng sáo cùng với những làn điệu múa của quê hương.

Sau này, ông Páo tham gia vào việc truyền dạy những kiến thức về âm nhạc dân tộc cho học sinh. Ông cũng là Chủ tịch Hội văn nghệ dân gian của xã. Với đồng bào nơi đây, âm nhạc là sự chân thành, là một phần sinh hoạt không thể thiếu trong những hoạt động lớn của người dân tộc Lô Lô.

Giữ gìn và phát huy văn hoá cộng đồng dân tộc Lô Lô

Với niềm say mê, tình yêu mãnh liệt với văn hóa dân tộc mình, ông Páo là người tham gia rất nhiệt tình trong các hoạt động văn hóa của cộng đồng.

Không để những nét văn hoá của dân tộc Lô Lô bị mai một, trong suốt 4 năm qua ông Páo tham gia giảng dạy, hướng dẫn truyền dạy nghề cho học sinh trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Sủng Là. Thông qua đó, các em học sinh không chỉ được gặp gỡ, giao lưu, vui chơi, giải trí mà còn được tìm hiểu về các nét đẹp văn hóa của dân tộc mình.

“Một năm tôi dạy các cháu vào 2 đợt, 2 tháng đầu năm và 2 tháng cuối năm. Các hoạt động văn nghệ được truyền dạy chủ yếu là nhảy múa sạp, nhảy múa võ nhị và thổi sáo. Trong quá trình dạy, các cháu học sinh đều học tập hăng say và yêu thích môn học này. Tôi phải tìm hiểu và lựa chọn hình thức truyền dạy sao cho dễ hiểu và đúng phương ngữ của các cháu”, ông Páo nói.

Mới đây, tại “Ngày văn hóa các dân tộc Việt Nam” năm 2022 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam, ông Là Sè Páo có cơ hội cùng trao đổi với lãnh đạo Đảng, Nhà nước về những nét văn hoá của đồng bào dân tộc Lô Lô.

Ông bày tỏ những trăn trở về văn hóa truyền thống của các DTTS ở xã Sủng Là, huyện Đồng Văn đang bị mai một dần theo thời gian và sự ảnh hưởng ồ ạt từ các luồng văn hóa khác. Văn hóa truyền thống của dân tộc Lô Lô không còn mấy hấp dẫn với giới trẻ.

Do vậy, ông Páo cho rằng, những già làng, những người có trách nhiệm cần phải thường xuyên tuyên truyền, giữ gìn nét đặc sắc của văn hoá dân tộc Lô Lô tới thế hệ trẻ. Cùng với đó là các hình thức sinh hoạt để nét văn hoá có sức sống trong chính cộng đồng của mình trong cuộc sống hiện đại.

Theo ông Là Mí Kha – Phó Chủ tịch UBND xã Sủng Là, ông Là Sè Páo là một trong những người dày công, dành nhiều tâm huyết trong việc giữ gìn truyền thống văn hoá của cộng đồng dân tộc Lô Lô. Ông Páo dành nhiều thời gian, truyền dạy văn hoá, văn nghệ cho thế hệ trẻ cũng như tạo sức sống cho các hoạt động phong trào.

"Ông Là Sè Páo luôn nhắc nhở thế hệ trẻ dân tộc Lô Lô về tầm quan trọng văn hóa dân tộc, cũng như trách nhiệm của cộng đồng trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Đặc biệt là ngôn ngữ và chữ viết, trang phục truyền thống của người dân tộc Lô Lô” – ông Kha nói.