Ninh Bình bảo tồn và phát huy giá trị của những trang sử trên đá

Thanh Hà |

Các văn bia có cấu trúc rõ ràng, mạch lạc, không chỉ lưu trữ thông tin, sử liệu mà còn là những tác phẩm nghệ thuật được chạm khắc công phu, có giá trị cao về điêu khắc và thư pháp. Đây nguồn tư liệu quý được ví như những trang sử trên đá.

Ninh Bình là vùng đất gắn với kinh đô lừng lẫy của Nhà nước Đại Cồ Việt. Trải qua thời gian, nơi đây đã trở thành vùng văn hóa đặc sắc và lưu giữ nhiều di tích lịch sử; trong đó có hệ thống văn bia cổ đóng vai trò quan trọng trong việc lưu giữ, truyền tải các giá trị văn hóa xưa. Địa phương đã có nhiều giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị của các văn bia cổ, góp phần giữ gìn và giáo dục truyền thống cho các thế hệ sau, theo TTXVN.

Huyện Hoa Lư là một trong những địa phương còn gìn giữ, bảo tồn được nhiều văn bia cổ có niên đại từ thời Lý đến thời Nguyễn. Tại Di tích lịch sử văn hóa đặc biệt cố đô Hoa Lư (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư) hiện vẫn còn lưu giữ 3 văn bia cổ chất liệu đá, là nguồn tư liệu quý có giá trị cao về mặt lịch sử và văn hóa gồm: Văn bia "Tiền triều Đinh Tiên Hoàng đế miếu công đức bi ký tính minh" niên đại Hoằng Định năm thứ 9 (năm 1608); văn bia "Tiền triều Đinh Tiên Hoàng đế công đức tăng tu điện miếu bi ký" có niên đại Chính Hòa năm thứ 17 (năm 1696) và văn bia "Tiền triều Đinh Tiên Hoàng đế miếu công đức bi ký" niên đại Thiệu Trị năm thứ 3 (năm 1843).

Bà Lê Thị Bích Thục - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích lịch sử văn hóa cố đô Hoa Lư - cho biết, đề tài trang trí trên các văn bia tại di tích được nghệ nhân chạm khắc khéo léo, tinh xảo. Các văn bia có cấu trúc rõ ràng, mạch lạc, không chỉ lưu trữ thông tin, sử liệu mà còn là những tác phẩm nghệ thuật được chạm khắc công phu, có giá trị cao về điêu khắc và thư pháp. Đây nguồn tư liệu quý được ví như những trang sử trên đá. Vì vậy, những năm qua, trung tâm không chỉ quan tâm đến công tác bảo tồn, giữ gìn mà còn hướng dẫn, giải thích cho du khách tham quan về ý nghĩa của từng văn bia góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ sau.

Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình cho hay, hiện tỉnh là một trong số ít những địa phương còn hệ thống văn bia Hán Nôm có lịch sử nối tiếp, liên tục kéo dài gần 1.000 năm. Theo kết quả khảo sát, địa phương hiện có hàng ngàn văn bia Hán Nôm tồn tại, lưu giữ trong các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh (trong các đền, chùa, miếu, phủ, hang động và trên vách núi).

Nhiều văn bia có giá trị lịch sử văn hóa đặc sắc, tiêu biểu như: Hệ thống văn bia trên vách núi Non Nước, hệ thống văn bia tại Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng, đền thờ vua Lê Đại Hành; trong đó, Cột kinh Phật tại chùa Nhất Trụ đã được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2015.

Ông Nguyễn Xuân Trường - Trưởng phòng Quản lý di sản văn hóa, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình - cho biết, dù được tạo tác, chạm khắc trên chất liệu bền vững là đá nhưng ngoài một số ít văn bia được dựng trong không gian thờ tự, có mái che, đa số được đặt ngoài trời hoặc trên vách núi đá tự nhiên nên đã chịu tác động lớn của thời tiết, sự phong hóa tự nhiên của đá, xâm thực của rêu mốc, cây cối dẫn đến nứt vỡ, mờ chữ. Bên cạnh đó, do tác động của chiến tranh, nhận thức hạn chế của một bộ phận người dân, quan điểm thời đại nhiều thời kỳ khác nhau, một số văn bia đã bị phá hủy một phần hoặc hoàn toàn.

Theo ông Nguyễn Xuân Trường, ngành văn hóa tỉnh đã tích cực, chủ động thực hiện các biện pháp bảo tồn và phát huy giá trị hệ thống văn bia. Đồng thời điều tra, khảo sát, thống kê hệ thống văn bia; thực hiện công tác rập và lưu trữ văn bản các văn bia. Hiện ngành đã thực hiện bản rập đối với 898 văn bia; tiến hành phân loại, lên danh mục và bảo quản số bản rập này.

Bên cạnh đó, ngành tăng cường công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa, trong đó có bảo vệ và phát huy giá trị các văn bia trên địa bàn; tuyên truyền về giá trị của hệ thống văn bia nhằm nâng cao ý thức bảo vệ trong nhân dân.

Thời gian tới, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình tiếp tục phối hợp cùng các cơ quan chuyên môn tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học, hội thảo về hệ thống văn bia trên địa bàn. Năm 2023, sở sẽ tham mưu UBND tỉnh phối hợp với các cơ quan, đơn vị nghiên cứu của Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học tổ chức hội thảo khoa học "Nghiên cứu, đánh giá giá trị hệ thống văn bia tại di tích quốc gia đặc biệt Núi non nước" làm cơ sở cho việc định hướng xây dựng hồ sơ di sản tư liệu cấp quốc gia và quốc tế đối với các văn bia này. Đồng thời, ngành phối hợp với các chuyên gia, nhà khoa học tiến hành biên dịch, số hóa hệ thống văn bia; biên soạn, xuất bản sách "Văn bia tỉnh Ninh Bình" nhằm phát huy giá trị, góp phần quảng bá, giới thiệu về lịch sử, văn hóa địa phương.

Thanh Hà
TIN LIÊN QUAN

Văn học nghệ thuật góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh

HÀ ANH - HẢI NGUYỄN |

Chiều 28.11, Đoàn khảo sát của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 12.3.2003 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá IX) về phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, đã làm việc với Đảng đoàn Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (VHNTVN). Ông Nguyễn Đình Khang, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Tổng LĐLĐVN làm Trưởng đoàn khảo sát. 

Xây dựng Giáo hội Phật giáo Việt Nam trang nghiêm, vững mạnh, phát triển

Phạm Đông |

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị đại hội tập trung thảo luận, thống nhất ý chí và hành động của toàn thể giáo hội để quyết tâm thực hiện thành công 12 mục tiêu tổng quát về hoạt động phật sự trong nhiệm kỳ 2022-2027 đã đề ra.

Tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn

Quang Việt |

Ngày 27.11, UBND huyện Ba Vì, Hà Nội cũng nhân dân trên địa bàn tổ chức lễ tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn; chào mừng kỷ niệm 55 năm ngày thành lập huyện Ba Vì và tổ chức lễ khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa quốc gia đền Hạ thuộc xã Minh Quang, huyện Ba Vì, Hà Nội.

Văn học nghệ thuật góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh

HÀ ANH - HẢI NGUYỄN |

Chiều 28.11, Đoàn khảo sát của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 12.3.2003 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá IX) về phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, đã làm việc với Đảng đoàn Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (VHNTVN). Ông Nguyễn Đình Khang, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Tổng LĐLĐVN làm Trưởng đoàn khảo sát. 

Xây dựng Giáo hội Phật giáo Việt Nam trang nghiêm, vững mạnh, phát triển

Phạm Đông |

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị đại hội tập trung thảo luận, thống nhất ý chí và hành động của toàn thể giáo hội để quyết tâm thực hiện thành công 12 mục tiêu tổng quát về hoạt động phật sự trong nhiệm kỳ 2022-2027 đã đề ra.

Tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn

Quang Việt |

Ngày 27.11, UBND huyện Ba Vì, Hà Nội cũng nhân dân trên địa bàn tổ chức lễ tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn; chào mừng kỷ niệm 55 năm ngày thành lập huyện Ba Vì và tổ chức lễ khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa quốc gia đền Hạ thuộc xã Minh Quang, huyện Ba Vì, Hà Nội.