Ngày 19.2 (tức mùng 10 tháng Giêng), UBND huyện Mai Châu tổ chức Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Keeng Lóong và khai mạc Lễ hội Xên Mường dân tộc Thái, huyện Mai Châu năm 2024.
Keeng Lóong là một trong những sinh hoạt văn hoá dân gian nổi bật của cộng đồng người Thái ở huyện Mai Châu, gắn với đời sống của bà con từ rất lâu đời. Trong sản xuất nông nghiệp đến các nghi lễ, tín ngưỡng, phong tục của đồng bào đều sử dụng đến Lóong.
Lóong có nghĩa là máng (cái máng dùng để giã lúa), Keeng Lóong tức là gõ bằng chày vào 2 thành máng giã lúa.
Sau hơn nửa thế kỷ bị mai một, những năm gần đây, huyện Mai Châu đã khôi phục lại lễ hội Xên Mường và trở thành lễ hội thường niên vào mỗi độ xuân về để thể hiện tấm lòng tôn kính, tri ân của nhân dân tưởng nhớ công lao to lớn của cha ông xưa đã lập nên bản, nên mường.
Lễ hội gắn với văn hoá nông nghiệp, thể hiện tín ngưỡng cầu mong thần nước phù hộ cho quanh năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, người người ăn nên làm ra, bản mường no ấm, gia đình hạnh phúc, yên vui. Chính vì ý nghĩa đó mà Keeng Lóong là hoạt động không thể thiếu.
Những người già có am hiểu về truyền thống văn hoá của dân tộc kể rằng, từ thời xa xưa, lương thực chính của đồng bào dân tộc Thái là ăn gạo nếp.
Mỗi mùa gặt về, các gia đình bó thành từng bó lúa to gác lên gác bếp. Lúc cần ăn để cả bông cho vào máng giã thành gạo. Công việc làm một mình vừa vất vả, vừa lâu nên mỗi lần giã lúa thường có từ 6 - 8 người đứng đều sang hai bên, vừa giã, vừa nhún nhảy thể hiện sự tươi vui.
Tiếng giã rộn ràng, có nhịp điệu tạo thành tiếng nhạc vui, khiến lao động bớt mệt mỏi, công việc đều tay, hiệu quả hơn. Chính vì lẽ đó mà dần dần tiếng gõ vào máng giã lúa và tiếng chày gõ vào nhau mà Keeng Lóong đã gắn bó sâu sắc đối với đời sống tinh thần của người dân.
Điệu múa Keeng Lóong được biểu diễn trong các dịp lễ hội như: Lễ mừng cơm mới, lễ Xên bản, Xên mường, lễ Chá chiêng, Tết Nguyên đán...
Tháng 11.2023, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định về việc đưa tập quán xã hội và tín ngưỡng Keeng Lóong của người Thái huyện Mai Châu vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tại lễ hội Xên Mường, sau khi ông Mo tiến hành mo, khấn hành lễ cầu và rước kiệu về miếu thờ ông Tướng Sứ tại xóm Chiềng Châu, xã Chiềng Châu, người dân và du khách được hoà mình vào không gian lễ hội với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc.