Lá tắm người Dao đỏ là một trong những sản phẩm quý của vùng Tây Bắc. Đó là một dạng đặc trưng về cách sử dụng cây cỏ làm thuốc để chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh đã có từ rất xa xưa. Đặc biệt khi không khí lạnh ở vùng núi phía Bắc tiếp tục tăng cường, tắm lá là một trong những cách giữ ấm và trị bệnh trong mùa này.
Bà Lý Thị Nhất - một người phụ nữ Dao ở bản Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc - chia sẻ: "Hầu như người Dao ở bản Sưng ai cũng biết tự lấy những bài thuốc đơn giản. Từ đau bụng, nhức đầu, cảm cúm đến những bài thuốc tắm phụ nữ sau đẻ, tắm giải cảm".
Theo bà Nhất, những phương thuốc nói trên xuất phát từ xa xưa, khi bản làng người Dao sống giữa lưng chừng núi, đường sá đi lại khó khăn. Người dân đau ốm không thể đi mua thuốc, nên tận dụng những loại lá thuốc có trên rừng chữa bệnh.
Lâu dần, những loại lá thuốc được truyền từ đời này qua đời khác và thay thế cho thuốc tân dược chữa những loại bệnh thông thường.
"Đối với thuốc tắm, mùa đông nhất định phải có lá quế, nó sẽ giúp ấm người để tránh bị cảm lạnh, ho" - bà Nhất cho hay.
Là một trong những hộ gia đình kinh doanh dịch vụ tắm lá ở bản dao xóm Sưng, ông Lý Hồng Minh chia sẻ: "Mỗi loại thuốc tắm của người Dao Tiền ở bản Sưng được chế biến từ khoảng hơn 20 loại lá và thân cây dược liệu khác nhau. Mỗi loại thảo dược để phát huy tác dụng tốt nhất cũng phải có cách sơ chế khác nhau. Có loại sấy, loại phơi khô hoặc cũng có loại phải dùng tươi".
Thuốc được cho vào một chiếc túi vải buộc chặt, đun liên tục trong lửa vừa 3 tiếng đồng hồ.
Sau 3 tiếng, từng gáo nước tắm được múc vào những thùng gỗ để phục vụ khách. Mùi hương thơm của lá rừng toả ra cả một góc nhà.
"Khi tắm, tuyệt đối không pha thêm nước và chỉ ngâm mình trong chậu nước thuốc để thuốc ngấm dần vào cơ thể" - ông Minh nói.
Bài thuốc tắm lá thuốc cổ truyền được khoa học thừa nhận đem lại sức khỏe cho con người, có tác dụng trị phong thấp, đau nhức xương, chân tay tê mỏi, trị ra mồ hôi tay, chân; chữa bệnh ngoài da, giúp cho làn da sáng trắng và mịn màng.
Bên cạnh đó, nó còn giúp chống mỏi mệt, tăng cường sinh lực, giải độc tố trong cơ thể khi dùng bia, rượu... Đặc biệt, đối với phụ nữ sau khi sinh, còn giúp lưu thông khí huyết, phục hồi sức khỏe nhanh, phòng tránh hậu sản...
Từ những bài thuốc này, người Dao ở vùng núi Tây Bắc đã phát triển thành các sản phẩm thương mại, dịch vụ, giúp bà con có thêm sinh kế giảm nghèo.